Prolingua

Por Xosé Antón Laxe Martiñán

Dicir del que é un dos grandes é quedarse curto. Darío é inmenso. Infinito. Como escritor tamén. Neste aspecto tampouco é arriscar demasiado afirmarmos que el só enche un sistema literario, cualitativa e cuantitativamente. Darío é literatura galega tanto como Dante é literatura italiana ou Cervantes castelá. A súa poesía posúe o don do vento: presenza constante, transparencia, forza, penetración ata os últimos recantos da casa, que aquí quere dicir da vida. En prosa non só hai unha maneira de contar, senón unha vontade fundacional. Hai mundos, cos seus matices orgánicos e metafóricos, que nacen vizosos á luz do código chairego de Darío. Chairego, é dicir universal.

Esa capacidade, a de facernos ver mundos novos, evocar vidas novas, non está á man máis que de contadas persoas. Cando se vive ese privilexio desde a humildade e a tenrura, como así fixo Darío, mestría tampouco abonda para encher o significado que arestora nos asolaga. Nunha ocasión cadroume en sorte ter man do altofalante polo que Darío gababa a militancia na dignidade de Pallasos en Rebeldía. Noutras trenzamos restras de correos que foron luz para min. Foi regalía cadrar nalgún momento da vida á sombra do poeta, do narrador, do tradutor, da persoa. Leva a canda el palabras que ninguén máis sabe. Deixa outras, restauradas. Gardarémolas.

As persoas viven cando e canto lles toca e despois quedan os detalles todos. Regala os oídos, por quedar na tona da súa inconmensurabilidade, a visión non colonial de orixes e horizontes. No entanto, leveda hoxe a terra. Os fermentos que leva son formidables. Non os dei atopado nesta selva que cada vez ten máis estratos de outonos. El sempre insistiu en que nos atuásemos. Nunca confiou en que eu me corrixira, porque despois de dicirmo tres ou catro veces non fun capaz de compracelo. É igual, así “landas do medo” fica como privilexio noso. Apertas, meu. E grazas.